Jednym z najczęstszych problemów dotyczących uszu, zwłaszcza u dzieci, jest zapalenie ucha środkowego. W jego przebiegu mamy do czynienia z gromadzeniem się płynu w jamie bębenkowej, niedosłuchem oraz bólem ucha. Nieleczone zapalanie może prowadzić do poważnych konsekwencji w postaci wciągnięcia części błony bębenkowej do wnętrza jamy bębenkowej, czyli tworzenia tzw. kieszonki retrakcyjnej. Drenaż ucha środkowego jest wtedy najlepszą metodą leczenia. Polega on na nacięciu błony bębenkowej, usunięciu płynu wysiękowego oraz założeniu drenu. Umożliwia to ujście dla później powstałej wydzieliny oraz przede wszystkim wentylację ucha, która jest konieczna do odpowiedniego gojenia.
Uzupełnianie błony bębenkowej jest konieczne w przypadku wystąpienia jej perforacji, czyli uszkodzenia czy ubytku. Może do tego dojść na skutek urazu fizycznego lub w konsekwencji stanów zapalnych ucha środkowego zarówno ostrych, jak i przewlekłych. Objawy, które najczęściej towarzyszą perforacji to pogorszenie słyszenia, wycieki z ucha i ból. Myringoplastyka jest wówczas niezbędna, aby zamknąć błonę bębenkową i przywrócić normalny odbiór fal akustycznych oraz zapobiec wystąpieniu poważnych powikłań takich jak perlak. Operacja polega na uzupełnieniu brakującej tkanki odpowiednio przygotowaną tkanką pobraną od operowanego pacjenta (najczęściej jest to powięź mięśnia skroniowego lub chrząstka z małżowiny usznej). Po operacji ważne jest odpowiednie zabezpieczenie ucha opatrunkiem i późniejsza kontrola w celu stwierdzenia przyjęcia przeszczepu przez organizm pacjenta.
Kosteczki słuchowe są odpowiedzialne za właściwe dostarczenie energii akustycznej z otoczenia do ucha wewnętrznego. Ich prawidłowe działanie jest niezbędne dla zachowania prawidłowego słyszenia. W przypadku otosklerozy łańcuch kosteczek słuchowych zostaje usztywniony przez unieruchomienie strzemiączka, co prowadzi do niedosłuchu oraz do szumów usznych. Najlepszym postępowaniem w tym przypadku jest wykonanie operacji zwanej stapedotomią. Polega ona na usunięciu niesprawnego strzemiączka i zastąpieniu go specjalną tytanową lub teflonowo-platynową protezką. Jest ona zapięta na kowadełku (poprzedniej kosteczce słuchowej) i przylega do okienka owalnego, czyli struktury, przez którą energia akustyczna przekazywana jest do ślimaka, a następnie zamieniana na impulsy nerwowe. Proteza strzemiączka zachowuje bardzo dobrą ruchomość i przywraca odpowiednią transmisję całemu łańcuchowi kosteczek słuchowych, dzięki czemu możliwy jest powrót do normalnego słyszenia.
Omówione powyżej zabiegi i operacje to tylko niewielka część dostępnych procedur medycznych, które pomagają pacjentom z uszkodzonym narządem słuchu. Współczesna polska laryngologia jest bardzo rozwinięta i skuteczna. Podstawą znalezienia odpowiedniej pomocy jest właściwa diagnostyka i pomoc wykwalifikowanych specjalistów audiologów i lekarzy, którzy dobiorą i wdrożą właściwe dla konkretnego schorzenia leczenie.
Wróć na góręTemat niedosłuchu u dzieci jest bardzo trudny zarówno dla dzieci, jak i dla ich rodziców. Obecnie w polskich szpitalach prowadzony jest przesiewowy program badań słuchu, który ma na celu wczesne wykrycie niedosłuchu u dzieci. Pozwala on na wprowadzenie diagnostyki od pierwszych dni życia i dobrania odpowiedniej terapii, dając dzieciom z niedosłuchem równy start z ich rówieśnikami.
Słuch u najmłodszych od początku ich życia pełni bardzo ważną funkcję. Przede wszystkim wspomaga ich rozwój i mowę. Bardzo ważne jest, aby obserwować swoje dziecko już od pierwszych miesięcy. Należy zwrócić uwagę, czy niemowlę reaguje na nasz głos, odwraca głowę w stronę grzechotki lub innych głośnych dźwięków. W przypadku starszych dzieci niepokoić może podgłaśnianie telewizora, wielokrotne powtarzanie poleceń, przekręcenie wyrazów, trudności z porozumieniem, co może przekładać się na kłopoty z nauką i koncentracją.
Diagnostyka
Jeżeli zauważasz, że Twoje dziecko ma problem ze słuchem, udaj się z nim do otolaryngologa, który przeprowadzi odpowiednią diagnostykę. Badanie słuchu u dzieci jest bezbolesne. Pierwsze dwa badania obiektywne to: audiometria impedancyjna i otoemisja akustyczna. Badania obiektywne nie wymagają współpracy chorego i trwają krótką chwilę, dlatego są idealną metoda badania małych dzieci. Audiometria impedancyjna polega na sprawdzeniu stanu i ciśnienia w uchu środkowym. Otoemisja akustyczna to badanie, które wykonywane jest w polskich szpitalach każdemu noworodkowi. Polega na rejestrowaniu odpowiedzi w częstotliwościach innych niż częstotliwość podawanego bodźca. Kolejnym bardziej specjalistycznym badaniem jest ABR. Badanie ABR przeprowadza się podczas snu dziecka i ma ono na celu rejestrację słuchowych potencjałów wywołanych pnia mózgu. U starszych dzieci, które współpracują z osobą badającą, można wykonać badanie audiometrii tonalnej służące do oceny progu słyszenia. Badanie wykonuje się w kabinie ciszy w specjalnych słuchawkach. Badany ma za zadanie nacisnąć przycisk, gdy usłyszy dźwięk w słuchawkach.
Przyczyny
Niedosłuch u dzieci może być wrodzony lub pojawić się w trakcie życia dziecka. Powodować go może wiele czynników. Możliwe przyczyny niedosłuchu dzieci to:
Leczenie
Dziecko, które ma niedosłuch przewodzeniowy, czyli ma uszkodzony słuch w obrębie ucha środkowego lub zewnętrznego w większości przypadków może mieć przeprowadzoną operację poprawiającą słuch. Gdy nie ma takiej możliwości, dobierane zostają aparaty słuchowe lub implanty słuchowe. Implant ślimakowy wszczepia się, gdy dziecko ma głęboki niedosłuch odbiorczy lub częściową głuchotę obejmującą wysokie częstotliwości.
Wróć na góręNiedosłuch dotyka coraz więcej osób, utrudniając im codzienne życie. Nowoczesna technologia umożliwia przywrócenie dobrego słuchu niemal w każdym przypadku. Warto więc zdecydować się na aparat słuchowy lub operację, skoro zapewni to powrót do świata dźwięków.
Diagnostyka
Najistotniejszym aspektem jest określenie przez lekarza rodzaju schorzenia oraz jego przyczyn. Jako najczęstsze źródła problemów ze słuchem wymienia się:
– zatkanie przez ciało obce lub woskowinę,
– występowanie nowotworów/guzów zlokalizowanych w okolicach uszu,
– uszkodzenia błony bębenkowej,
– występowanie wad wrodzonych,
– infekcje ucha środkowego,
– uszkodzenie kosteczek słuchowych.
– urazy mechaniczne,
– niektóre choroby np. Meniere’a,
– udary mózgu,
– działania niepożądane niektórych leków,
– powikłania po infekcjach wirusowych,
– guzy zlokalizowane w okolicy ucha środkowego.
Stopnie niedosłuchu
Aby dobrać najlepszą metodę leczenia niedosłuchu lekarz musi określić, oprócz jego rodzaju, stopień zaawansowania schorzenia. Wyróżnia się 4 stopnie niedosłuchu:
Leczenie niedosłuchu u dorosłych
Bardzo często pojawia się pytanie: czy niedosłuch można wyleczyć? Wszystko zależy od przyczyny problemu oraz stopnia ubytku słuchu. Stosowane są następujące metody leczenia:
Sposób leczenia dobierany jest indywidualnie do potrzeb pacjenta na podstawie przyczyny i odpowiednich badań. Leczeniem zajmuje się otolaryngolog.
Leczenie niedosłuchu u dzieci
Jak leczyć niedosłuch u dzieci? Sposoby leczenia, tak jak w przypadku osób dorosłych dobierane są do indywidualnego przypadku. Możliwe są:
U dzieci, które borykają się z niedosłuchem bardzo często niezbędne jest również leczenie logopedyczne, gdyż ubytek słuchu wpływa na wymowę.
Wróć na góręDiagnostyka niedosłuchu ma za zadanie określić, czy osoba poddana diagnozie ma problem ze słyszeniem, czy też nie. W przypadku, gdy stwierdzamy niedosłuch konieczne jest również określenie, jak głębokie są ewentualne ubytki, czyli jaki jest stopień ubytku słuchu (badanie ilościowe) oraz jakie struktury narządu słuchu nie funkcjonują prawidłowo (badanie jakościowe). Współcześnie badania audiometryczne dzieli się na dwie główne grupy – subiektywne (wymagające świadomej odpowiedzi badanego) i obiektywne, w których mierzy się konkretne fizjologiczne parametry.
Subiektywne metody badania słuchu
Jednym z najczęściej stosowanych w audiologii badań jest audiometria tonalna. Polega ona na określeniu progów słyszenia, czyli najcichszych dźwięków, jakie jest w stanie odebrać osoba badana. Bodźcami w tym badaniu są sygnały tonalne o częstotliwościach od 125 Hz do 8000 Hz. Pacjent ma za zadanie informować audiologa, kiedy słyszy dźwięk, najczęściej poprzez naciśnięcie przycisku na specjalnym pilocie. Audiometrysta zapisuje odpowiedzi w specjalnej tabeli, tworząc audiogram. Dźwięki podawane są przez specjalnie wykalibrowane do tego urządzenie (audiometr) oraz słuchawki powietrzne i kostne.
Słuchawki powietrzne informują nas o tym, jak działa cały układ słuchowy: ucho zewnętrzne (małżowina, przewód słuchowy), ucho środkowe (błona bębenkowa, kosteczki słuchowe) oraz ucho wewnętrzne (ślimak). Natomiast słuchawka kostna, którą umieszcza się za małżowiną na kości, w której znajduje się ślimak, daje nam informacje, jak dźwięki odbiera samo ucho wewnętrzne z pominięciem ucha zewnętrznego i środkowego. Dzięki audiometrii tonalnej audiolog jest w stanie precyzyjnie określić, jak wysoki jest ubytek słuchu w danych pasmach częstotliwości oraz oszacować, czy odpowiedzialny za wadę słuchu jest układ przewodzeniowy (ucho zewnętrzne i środkowe), układ odbiorczy (ucho wewnętrzne) lub też oba te układy.
Kolejnym często stosowanym subiektywnym badaniem słuchu jest audiometria mowy. Służy ona do określenia zdolności osoby badanej do rozumienia sygnału mowy w zależności od jej poziomu ciśnienia akustycznego (głośności). Badanie można przeprowadzać przy użyciu słuchawek oraz głośników. Pacjent ma za zadanie powtarzać usłyszane przez siebie słowa, które podawane są przy użyciu audiometru. Jest to starannie wyselekcjonowana lista słów – tak zwane listy artykulacyjne, które zostały dobrane przez akustyków i lingwistów w celu odpowiedniego odzwierciedlenia naturalnego języka. Na podstawie odpowiedzi pacjenta audiometrysta wykreśla tak zwane krzywe artykulacyjne, czyli funkcję procentowego rozumienia mowy w zależności od poziomu jej głośności. Na podstawie ich analiz można określić ubytek słuchu dla mowy oraz możliwą jego przyczynę – lokalizację uszkodzenia słuchu.
Obiektywne metody badania słuchu
Najczęściej wykonywanym badaniem obiektywnym jest audiometria impedancyjna. Pozwala ona na ocenę impedancji akustycznej ucha środkowego, czyli oporu, jaki dla fali akustycznej stanowi układ przewodzeniowy (błona bębenkowa, kosteczki słuchowe, jama bębenkowa). Badanie polega na wprowadzeniu do przewodu słuchowego pacjenta specjalnej sondy wyposażonej w mikrofon, słuchawkę i pompę powietrza oraz przeprowadzeniu pomiarów podatności błony bębenkowej na zmiany ciśnienia i wystąpieniu odruchu strzemiączkowego. Dzięki tym pomiarom możemy stwierdzić, czy ucho środkowe funkcjonuje prawidłowo. Odpowiednio zinterpretowana audiometria impedancyjna pomaga w diagnostyce m.in. takich schorzeń jak otoskleroza, niedrożność trąbki słuchowej czy rozerwanie łańcucha kosteczek słuchowych.
Bardzo ważnym we współczesnej audiologii jest badanie słuchowych potencjałów wywołanych. Bez badań z tej grupy niemożliwym byłaby precyzyjna diagnostyka ubytków słuchu u noworodków i niemowląt. Metoda ta opiera się na rejestracji aktywności elektrycznej w poszczególnych strukturach drogi słuchowej – ślimaku, nerwie słuchowym, pniu mózgu, ośrodkach podkorowych i korze mózgowej. Obecnie najczęściej korzysta się z badania ABR – metoda badania słuchowych potencjałów wywołanych pnia mózgu. Badanie wykonuje się przy użyciu specjalnych słuchawek, przez które podawane są sygnały dźwiękowe, elektrod przyklejonych do głowy osoby badanej i procesora sygnałowego rejestrującego fale z pnia mózgu. W oparciu o zarejestrowane fale diagnosta jest w stanie obiektywnie określić próg słyszenia pacjenta i ewentualną lokalizację ubytku słuchu.
Audiologia jest obecnie na bardzo wysokim poziomie, dostępne są coraz nowocześniejsze i precyzyjniejsze metody badań słychu. Należy jednak pamiętać o zasadzie Jergera, czyli cross check principle. Oznacza ona, że nie można stawiać diagnozy w oparciu o wykonanie tylko jednego badania słuchu. Powinno się je potwierdzić poprzez przeprowadzenie przynajmniej kilku różnych badań.
Wróć na góręNiedosłuch jest zaburzeniem narządu słuchu polegającym na nieprawidłowym przewodzeniu lub odbiorze dźwięków. Innymi słowy jest to ograniczenie funkcji słuchowej, która utrudnia odbieranie dźwięków, w tym mowy. Za granicę niedosłuchu uznaje się uszkodzenie na poziomie 60-70 dB. Powyżej tej wartości mówimy o głuchocie.
Wyróżnia się trzy rodzaje niedosłuchu:
Niedosłuch możemy również podzielić w zależności od ubytku słuchu w uszach, czyli na niedosłuch jednostronny lub obustronny.
Stopnie niedosłuchu:
Ubytek słuchu jest powodowany przez wiele czynników, na które nie zawsze mamy wpływ. Jednak część z nich jesteśmy w stanie kontrolować bądź unikać, jak choćby zbyt częste przebywanie w głośnym otoczeniu. Jakie są najczęstsze przyczyny utraty słuchu?
Przyczyny
Niedosłuch, czyli osłabienie czynności układu słuchowego może byćspowodowany szeregiem czynników, w tym:
Częstym schorzeniem prowadzącym do utraty słuchu są przewlekłe infekcje ucha. Niekiedy przyczyna utraty słuchu może być woskowina zalegająca w zewnętrznym kanale słuchowym.
Symptomy
W zależności od tego, czy niedosłuch spowodowany jest uszkodzeniem komórek słuchowych w uchu wewnętrznym lub nerwu słuchowego, czy spowodowany jest niedrożnością w kanale słuchowym ucha lub niewydolnością ucha środkowego, zostanie on odpowiednio zakwalifikowany i poddany rehabilitacji słuchowej. Symptomy utraty słuchu są indywidualne i mogą się od siebie różnić w zależności od jego rodzaju, stopnia oraz przyczyny. Oznaki i symptomy ubytku słuchu mogą obejmować:
Po zauważeniu pierwszych symptomów należy udać się na wizytę do lekarza laryngologa
Wróć na góręMuzyka odgrywa ważną rolę w życiu każdego człowieka. Słuchamy jej jadąc do pracy, bawimy się przy niej na przyjęciach, mamy swoje ulubione kawałki. Niestety niedosłuch odbiera nam tę przyjemność. Dźwięki stają się niewyraźne, a muzyka przestaje być dla nas elementem relaksującym.
Słuch muzyczny
W Polsce zaburzenia słuchu występują u 6 mln Polaków. Nieleczony niedosłuch może powodować szereg negatywnych konsekwencji w zakresie nie tylko drogi słuchowej, ale także mowy, języka, umiejętności czytania i pisania czy komunikacji i funkcjonowania społecznego. Dramat pacjentów, którym pogarszający się słuch uniemożliwia delektowanie się melodią jest zrozumiały. Uszkodzenie narządu słuchu nie determinuje uszkodzenia słuchu muzycznego. Słuch muzyczny występuje u 55% osób z uszkodzeniem słuchu, co przejawia się przede wszystkim w dobrym poczuciu rytmu i pamięci muzycznej. Uszkodzenie słuchu nie jest więc jednoznaczne z niemożliwością odbioru muzyki. Osoby niesłyszące nie postrzegają konkretnej wysokości dźwięku, barwy i harmonii. Jednak odbiór wibracji oraz wyczuwanie drgań fal dźwiękowych różnymi częściami ciała (tony niskie – głównie w klatce piersiowej, tony wysokie – za pomocą zachowanych resztek słuchowych) pozwala niesłyszącym reagować na wszelkie zmiany agogiczne, dynamiczne, artykulacyjne, a przede wszystkim – na rytm.
Muzykoterapia
Proces terapeutyczny w muzykoterapii bazuje na relacji: pacjent – muzyka – ruch – terapeuta. Ze względu na techniki stosowane w terapii dźwiękiem zasadniczo wyróżnia się podział na muzykoterapię receptywną oraz muzykoterapię aktywną. Muzyka i ruch z powodzeniem są stosowane nie tylko w pracy z dziećmi, lecz także z dorosłymi pacjentami.
Osoby z niedosłuchem odbierają muzykę zupełnie inaczej niż osoby słyszące. Czują ją całym swoim ciałem, poprzez szybsze albo wolniejsze bicie serca. Takie osoby dobrze odbierają niższe częstotliwości o średnim i dużym natężeniu, przede wszystkim z wyraźnie zaznaczonym rytmem, dlatego forma ćwiczeń rehabilitacyjnych powinna bazować na takich bodźcach akustycznych. Są one dla osób niesłyszących czytelne i, co równie istotne, przyjemniejsze niż muzyka z wyraźnie podkreśloną warstwą melodyczną czy harmoniczną. Przydatne jest użycie niższych dźwięków fortepianu i instrumentów takich jak na przykład puzon czy wiolonczela. Osoby z wadą słuchu czują rytm przez ciało, więc mogą wyczuć radio lub odkurzacz dzięki wibracjom, a klaskanie za uchem rozpoznają po zmianie ciśnienia powietrza. Bez muzyki życie byłoby bezbarwne.
Korzyści
Muzyka powinna być obecna w życiu człowieka, gdyż zajęcia muzyczne dają radość, odprężenie, relaksują oraz poprawiają komunikację w grupie. Kontakt z muzyką wpływa na emocje, pozwala rozładować niepokoje i lęki. A więc muzyka ma bardzo duże walory terapeutyczne. Oczywiście za pomocą muzyki nie można nikogo wyleczyć z depresji, czy przywrócić całkowicie słuchu. Jednakże w zmaganiu się z własnymi problemami zdrowotnymi, tak natury psychicznej, jak i fizycznej, muzykoterapia pełni rolę wspierającą i niejednokrotnie pozwala pacjentowi odkryć nowe możliwości. Chociaż terapia całkowicie nie wyeliminuje szumów usznych, może być pomocnym narzędziem w radzeniu sobie z jego objawami. Skoncentrowanie się na innego rodzaju dźwiękach pozwala poczuć, że szum w uszach jest zmniejszony lub nawet chwilowo zniknął. Osoba cierpiąca na niedosłuch ma często trudności ze śledzeniem rozmowy, jeśli występuje hałas w tle. A właśnie tę umiejętność muzykoterapia pozwala doskonale wyćwiczyć.
Dla osób dotkniętych ubytkiem słuchu muzyka może być sposobem na odzyskanie przyjemności ze słyszenia i tym samym na poprawę jakości życia. Muzykoterapia stanowi więc najlepszą alternatywną formę komunikacji, która umożliwia wyrażania emocji i myśli poprzez muzykę.
Wróć na górę
